Ιωάννης Παπουτσάκης: «Εξόριστα καλοκαίρια» (εκδ. Βακχικόν, 2017)

Γράφει ο Ειρηναίος Μαράκης

   

   Ένα βιβλίο για τα προδομένα όνειρα (και τους αγώνες) όσων επιθύμησαν ένα κόσμο ελευθερίας αλλά και για τους σκληρούς, ανελέητους χειμώνες που ακολουθούν κάθε περίοδο κρίσης, ένας συνοδοιπόρος μνήμης και αγώνα σε όσους δεν παραιτούνται από τους αγώνες της ζωής, αυτό αποτελούν τα «Εξόριστα καλοκαίρια», η δεύτερη ποιητική συλλογή του δημοσιογράφου και ποιητή Ιωάννη Παπουτσάκη, η οποία κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν.

   Η μνήμη (η κοινωνική, ιστορική, αισθητική μνήμη), η αίσθηση ή μάλλον η βεβαιότητα, ότι ο τόπος που ζούμε και αναπνέουμε καθώς και όλοι οι άλλοι τόποι, δέχονται μια σκληρή, ανίερη επίθεση από διάφορους φορείς που εξυπηρετούν τα δικά τους ιδιαίτερα συμφέροντα, ο γόνιμος, όσο και απαραίτητος στοχασμός, για εκείνες τις ανατροπές που δεν έγιναν ή που, έστω, ξεκίνησαν, για να παραστρατήσουν αργότερα, κυριαρχούν στο βιβλίο. Από αυτή την άποψη, μπορούμε πολύ καθαρά να δηλώσουμε ότι τα «Εξόριστα καλοκαίρια» είναι ένα βιβλίο όμορφης, συναισθηματικής ποίησης αλλά κι ένα βιβλίο ποίησης καθαρά πολιτικής και παρεμβατικής.

Αναφορές

   Δεν λείπουν, και πως θα μπορούσαν άλλωστε, οι αναφορές στην σύγχρονη πολιτικοκοινωνική πραγματικότητα, και μάλιστα με γλώσσα που τολμά να πει τα πράγματα με το όνομά τους, όπως αποδεικνύεται στο ακόλουθο απόσπασμα:

Όταν οι άνθρωποι σκοτώνουν ανθρώπους

όχι στον πόλεμο μα στην ειρήνη

τότε η ανθρωπότητα φυλλοροεί

Σκοτώνονται άνθρωποι

Τους σκοτώνουν κάθε ώρα, κάθε λεπτό, κάθε δευτερόλεπτο

οι σφαίρες της αδιαφορίας των συνανθρώπων τους

ο πόνος για τα χαμένα ιδανικά

η πίκρα για το δίχως τέλος προσκύνημα

των υποκριτών κυβερνητών μας

στους ξένους τοκογλύφους

(Σφαίρες, σελ. 43)

ενώ παράλληλα δεν λείπουν και τα (αγωνιστικά) καλέσματα ενάντια σε όσους και όσα οδηγούν στην παραίτηση από την διεκδίκηση ενός καλύτερου μέλλοντος, γνωρίζοντας πως «Τα κοράκια ήτανε και θα μείνουν / για πάντα κοράκια»:

Συνεχίζουμε την πορεία μας
Λαβωμένοι μα και περήφανοι
Λυγάμε κάπου-κάπου
μα βρίσκουμε τη δύναμη
και σηκωνόμαστε ξανά
Αντέχουμε αδέλφια
Πρέπει ν' αντέξουμε
Για μας, για σας
Για όλους τους ασυμβίβαστους αυτής της γης
που παλεύουν για μια χαραμάδα φως
Σκουπίζουμε τον ιδρώτα και τα δάκρυα
το αίμα απ' τις πολλές πληγές μας
και τραβάμε μπροστά
Γιατί ξέρουμε καλά
ότι οι αετοί, έστω και πληγωμένοι
θα 'ναι πάντα αετοί
Τα κοράκια ήτανε και θα μείνουν
για πάντα κοράκια

Τρεις άξονες

   Διαβάζοντας τα «Εξόριστα καλοκαίρια» ο αναγνώστης μπορεί πολύ εύκολα να αναγνωρίσει ότι τρεις είναι οι άξονες που αποτελούν την ταυτότητα του βιβλίου: α) η νοσταλγία για ένα ένδοξο, φωτεινό παρελθόν και μια τάση, κριτικής έστω, επιστροφής σε αυτό που όμως κατά τη γνώμη μας δεν λειτουργεί με το συνολικό πνεύμα αμφισβήτησης, κριτικής πάλι, του βιβλίου β) η άδολη αγάπη για την (ελληνική) φύση και για τους απλούς, καθημερινούς ανθρώπους που μοχθούν ενάντια στις αβάστακτες δυσκολίες της ζωής και γ) η αναζήτηση της αλήθειας, της αισθητικής και κοινωνικής αυθεντικότητας που θα διώξει τον εχθρικό χειμώνα και θα φέρει τα εξόριστα καλοκαίρια πίσω εκεί που ανήκουν, δίπλα σε εκείνους που:

Είναι οι άνθρωποι που δεν βολεύονται

με μια στάλα ουρανό

γιατί θέλουν να πετάνε λεύτεροι

(Κάποιοι άνθρωποι, σελ. 20-21)

   Τα «Εξόριστα καλοκαίρια» είναι ένα βιβλίο αληθινό, που αξίζει να διαβαστεί όπου εκφράζει μια έντονη μελαγχολική διάθεση, όσο και μια τάση ανατροπής κάθε φόβου και δισταγμού, είναι ένα βιβλίο πλούσιο συναισθημάτων αφού καθορίζουν σε υπέρτατο βαθμό την συνολική ποιητική του παρουσία, καλογραμμένο, εύστοχο ποιητικά, όπου προάγει την κοινωνική αγωνιστικότητα, με βάση βέβαια τις ιδέες και τις αντιλήψεις του δημιουργού του. Η πλούσια εικονοποιία του του (ήλιος, καλοκαίρια, θάλασσα, κύματα, χειμώνες) λειτουργούν άμεσα και χωρίς προβλήματα εκφράζοντας με άνεση την ποιητική (αλλά και πολιτική) σκέψη του δημιουργού της, απόδειξη (μία από τις πολλές και αξιόλογες) ότι μπροστά στην μελαγχολία, την αποξένωση και την υποταγή της πεζής και σκληρής πραγματικότητας μπορούμε να λειτουργήσουμε ποιητικά , ξεγυμνώνοντας κάθε τι που θέλει να ορίσει το μέλλον μας χωρίς εμάς.